Project Writing on Reasons behind the disintegration of Soviet Union for HS 2nd Year

Project Writing on Reasons behind the disintegration of Soviet Union for HS 2nd Year: The main idea behind project work is to make sure that the learner does their own research and comes up with practical solutions to the concept they are trying to learn or the problem that they are trying to solve. Here you can avail Project Writing on Reasons behind the disintegration of Soviet Union for HS 2nd Year.

Reasons behind the disintegration of Soviet Project Class 12 Political Science | Political Science Project Writing HS 2nd Year HS 2026

সুচীপত্ৰঃ

১। ঘোষণা পত্র

২। প্রমানীকৰণ

৩।‌ কৃতজ্ঞতা

৪। আৰম্ভণি

৫।‌ ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজন

৬।‌ ছোভিয়েট সংঘৰ ইতিহাস

৭। ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজনৰ কাৰণ

    (ক) ৰাজনৈতিক কাৰক

    (খ) অৰ্থনৈতিক কাৰক

    (গ) সামৰিক কাৰক

    (ঘ) আফগানিস্তান যুদ্ধ

    (ঙ) সামাজিক কাৰক

    (চ) নিউক্লিয়াৰ কাৰক

৮। উপসংহাৰ

৯।‌ সহায়ক

ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজনৰ আঁৰৰ কাৰণসমূহ HS 2nd Year Political Science Project Writing 

আৰম্ভনি/পাতনিঃ ছোভিয়েট সংঘ আছিল ইউৰেছিয়াৰ (Eurasia) এখন সমাজবাদী ৰাষ্ট্ৰ যি ১৯২২ চনৰ পৰা ১৯৯১ চনলৈকে আছিল, আনুষ্ঠানিকভাৱে ইউনিয়ন অৱ ছোভিয়েট ছ’চিয়েলিষ্ট ৰিপাব্লিকছ (USSR) বুলি কোৱা হয়। বলছেভিক বিপ্লৱৰ পিছত গঠন হোৱা এইখন আছিল অতি কেন্দ্ৰীভূত, পৰিকল্পিত অৰ্থনীতিৰ একক দলীয় ৰাষ্ট্ৰ। ইয়াৰ ৰাজধানী আছিল মস্কো আৰু ইয়াৰ ভূখণ্ডত ১৫খন ছোভিয়েট সমাজবাদী গণৰাজ্য অন্তৰ্ভুক্ত আছিল যদিও ইয়াৰ চৰকাৰ বেছিভাগ দিশতে একক আছিল। 

ছোভিয়েট সংঘ আছিল পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ দেশ, ইয়াৰ আয়তন প্ৰায় ৮,৬৫০,০০০ বৰ্গমাইল (২২,৪০০,০০০ বৰ্গ কিলোমিটাৰ) আছিল, যিটো পৃথিৱীৰ ভূপৃষ্ঠৰ প্ৰায় এক ষষ্ঠাংশ। ইয়াৰ জনসংখ্যা ২৯ কোটিতকৈও অধিক আছিল আৰু ইয়াৰ সীমাৰ ভিতৰত ১০০টা সুকীয়া জাতিৰ লোকে বাস কৰিছিল।

ইয়াৰ উপৰিও ই লাখ লাখ পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰ অস্ত্ৰভাণ্ডাৰৰ গৌৰৱ কৰিছিল আৰু ৱাৰ্ছ চুক্তিৰ দৰে ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ ক্ষেত্ৰখন সমগ্ৰ পূব ইউৰোপত বিস্তৃত হৈছিল। এবছৰৰ ভিতৰতে ছোভিয়েট সংঘৰ অস্তিত্ব নোহোৱা হৈ গৈছিল। যদিও, সকলো ব্যৱহাৰিক উদ্দেশ্যৰ বাবে, বিশ্ব মহাশক্তিৰ বিলুপ্তিৰ দৰে জটিল আৰু সুদূৰপ্ৰসাৰী পৰিঘটনাৰ এটা কাৰণ চিনাক্ত কৰাটো অসম্ভৱ, ইউ এছ এছ আৰৰ পতনত কেইবাটাও আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক কাৰকে নিশ্চিতভাৱে কাৰ্য্যকৰী আছিল।

ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজন

ইউনিয়ন অৱ ছোভিয়েট ছ’চিয়েলিষ্ট ৰিপাব্লিকছ (USSR) আছিল ৰাছিয়াৰ নেতৃত্বত ১৫ খন গণৰাজ্যৰ এক শিথিল কনফেডাৰেচন। ১৯২২ চনৰ পৰা ১৯৯১ চনলৈকে যেতিয়া ইয়াক সৰু সৰু গোটত বিভক্ত কৰা হৈছিল, তেতিয়া ইউ এছ এছ আৰ আছিল বিশ্বৰ বিষয়ত বিপুল প্ৰভাৱ থকা এক শক্তিশালী গোট।

১৯৮৮ - ১৯৯১ চনৰ ভিতৰত ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ বিভাজন ঘটিছিল। ইয়াৰ পিছত ইউ এছ এছ আৰৰ ভিতৰত আভ্যন্তৰীণ ৰাজনৈতিক, অৰ্থনৈতিক আৰু জাতিগত বিভাজন ঘটে, যাৰ ফলত ছোভিয়েট সংঘৰ সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে অস্তিত্বৰ অন্ত পৰে।

সাধাৰণ সম্পাদক মিখাইল গৰ্বাচেভে ছোভিয়েট ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাৰ সংস্কাৰ কৰি স্থবিৰতাৰ যুগৰ অন্ত পেলাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। সংঘৰ বিভাজনক ৰাজহুৱাভাৱে স্বীকৃতি দিবলৈ গৰ্বাচেভে ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে আৰু সংসদৰ বাকী থকা অংশৰ সদস্য হিচাপে অৱসৰ ল’বলৈ বাধ্য হৈছিল।

ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজন বুজিবলৈ হ’লে আমি ছোভিয়েট সংঘৰ ইতিহাস বুজিব লাগিব।

ছোভিয়েট সংঘৰ ইতিহাস

১৯১৭ চনৰ ৰাছিয়ান বিপ্লৱৰ পিছত ইউ এছ এছ আৰৰ সৃষ্টি হৈছিল। ১৯২২ চনত ইয়াৰ সুদূৰ প্ৰদেশসমূহৰ সৈতে কমিউনিষ্ট ছুপাৰ ষ্টেট গঠন কৰা হয়। ভ্লাদিমিৰ লেনিন আছিল ছোভিয়েট সংঘৰ প্ৰথম নেতা। ছোভিয়েট সংঘক আৰম্ভণিৰে পৰাই ‘প্ৰকৃত গণতন্ত্ৰ’ চৰ্চা কৰা সমাজ যেন লগাকৈ ডিজাইন কৰা হৈছিল। 

কিন্তু, সময়ৰ লগে লগে ই নিজকে স্বৈৰাচাৰী বুলি প্ৰকাশ কৰিলে। মাত্ৰ এটা দলৰ অস্তিত্বৰ অনুমতি আছিল— কমিউনিষ্ট পাৰ্টি—আৰু ইয়াৰ বাবে প্ৰতিজন ৰাছিয়ান নাগৰিকৰ পৰা সম্পূৰ্ণ আনুগত্যৰ প্ৰয়োজন আছিল। 

১৯২৪ চনত ক্ষমতালৈ অহাৰ পিছত ষ্টেলিনে সম্পূৰ্ণ ৰূপত সৰ্বাত্মক শাসন প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক জীৱন আৰু অৰ্থনৈতিক, প্ৰশাসনিক, আৰু ঔদ্যোগিক কাৰ্য্যকলাপকে ধৰি ৰাছিয়াৰ সমাজখনক ৰাষ্ট্ৰই প্ৰত্যক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰিছিল। ষ্টেলিনৰ লগত মতানৈক্য থকা যিকোনো ব্যক্তিক হয় শ্ৰমিক শিবিৰলৈ পঠিওৱা হৈছিল অথবা শ্ব’ ট্ৰায়েলৰ পিছত ঠাইতে হত্যা কৰা হৈছিল।

ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজনৰ কাৰণ

ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজনৰ মূল কাৰণসমূহ হ’ল ৰাজনৈতিক, অর্থনৈতিক, আৰু সামাজিক সমস্যা, যিয়ে দেশখনক দুৰ্বল কৰি তুলিছিল। মিখাইল গোৰ্বাচেভৰ “গ্লাছনষ্ট” আৰু “পেৰেষ্ট্ৰইকা” নীতিয়ে এই সমস্যাবোৰৰ কথা পোহৰলৈ আনিছিল, আৰু ফলস্বৰূপে, কমিউনিষ্ট শাসনৰ বিৰুদ্ধে জনসাধাৰণৰ ক্ষোভ বাঢ়িছিল, যিয়ে শেষত দেশখনৰ বিভাজন ঘটাইছিল। ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজনৰ কাৰণসমূহ তলত এনেদৰে আলোচনা কৰা হ'ল—

ৰাজনৈতিক কাৰক

১৯৮৫ চনৰ ১১ মাৰ্চত যেতিয়া মিখাইল গৰ্বাচেভক ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ সাধাৰণ সম্পাদক হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হৈছিল, তেতিয়া তেওঁৰ প্ৰধান ঘৰুৱা লক্ষ্য আছিল মৃত্যুমুখত পৰা ছোভিয়েট অৰ্থনীতিক জম্প-ষ্টাৰ্ট কৰা আৰু চৰকাৰী আমোলাতন্ত্ৰক সুশৃংখলিত কৰা । যেতিয়া তেওঁৰ সংস্কাৰৰ প্ৰাৰম্ভিক প্ৰচেষ্টাই উল্লেখযোগ্য ফলাফল দিব নোৱাৰিলে, তেতিয়া তেওঁ গ্লাছনষ্ট (“মুকলিতা”) আৰু পেৰেষ্ট্ৰইকা (“পুনৰ্গঠন”) নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰে । প্ৰথমটোৰ উদ্দেশ্য আছিল আলোচনাক লালন-পালন কৰা, আনহাতে দ্বিতীয়টোৱে চৰকাৰী উদ্যোগসমূহত অৰ্ধমুক্ত বজাৰ নীতিৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। কমিউনিষ্ট চিন্তাধাৰাত নৱজাগৰণৰ সূচনা কৰাতকৈ গ্লাছনষ্টে সমগ্ৰ ছোভিয়েট যন্ত্ৰটোৰ সমালোচনাৰ বানপানীৰ দুৱাৰ মুকলি কৰি দিলে । ৰাষ্ট্ৰই সংবাদ মাধ্যম আৰু ৰাজহুৱা ক্ষেত্ৰ দুয়োটাৰে ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ হেৰুৱাই পেলালে আৰু সমগ্ৰ ছোভিয়েট ব্লকতে গণতান্ত্ৰিক সংস্কাৰ আন্দোলনে ভাপ লাভ কৰিলে । পেৰেষ্ট্ৰইকাই পুঁজিবাদী আৰু কমিউনিষ্ট ব্যৱস্থাৰ ভিতৰত আটাইতকৈ বেয়া ব্যৱস্থাটো প্ৰদৰ্শন কৰিছিল: কিছুমান বজাৰত মূল্য নিয়ন্ত্ৰণ উঠাই লোৱা হৈছিল, কিন্তু বৰ্তমানৰ আমোলাতন্ত্ৰিক গাঁথনিসমূহ ঠাইতে ৰখা হৈছিল, অৰ্থাৎ কমিউনিষ্ট বিষয়াসকলে সেই নীতিসমূহৰ বিৰুদ্ধে পিছুৱাই যাবলৈ সক্ষম হৈছিল যিবোৰে তেওঁলোকক ব্যক্তিগতভাৱে লাভৱান কৰা নাছিল। শেষত গৰ্বাচেভৰ সংস্কাৰ আৰু ব্ৰেজনেভ মতবাদ পৰিত্যাগে ছোভিয়েট সাম্ৰাজ্যৰ অৱসান ক্ষিপ্ৰ কৰি পেলায় । ১৯৮৯ চনৰ শেষৰ ফালে হাংগেৰীয়ে অষ্ট্ৰিয়াৰ সৈতে থকা সীমান্তৰ বেৰ ভাঙি পেলায়, পোলেণ্ডত সংহতি ক্ষমতা দখল কৰে , বাল্টিক ৰাষ্ট্ৰসমূহে স্বাধীনতাৰ দিশত সুনিৰ্দিষ্ট পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু বাৰ্লিনৰ দেৱাল ভাঙি পেলোৱা হৈছিল। লোহাৰ পৰ্দাখন খহি গৈছিল আৰু ছোভিয়েট ইউনিয়নে ইয়াক বেছি দিন জীয়াই নাথাকিব।

অৰ্থনৈতিক কাৰক

কিছুমান মাপকাঠীত ১৯৯০ চনত ছোভিয়েট অৰ্থনীতি বিশ্বৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম আছিল যদিও গ্ৰাহক সামগ্ৰীৰ নাটনি নিয়মিত আছিল আৰু জমা হোৱাটো সাধাৰণ কথা আছিল। অনুমান কৰা হৈছিল যে ছোভিয়েট ক’লা বজাৰৰ অৰ্থনীতি দেশখনৰ চৰকাৰী জিডিপিৰ ১০ শতাংশতকৈ অধিক সমতুল্য। অৰ্থনৈতিক স্থবিৰতাই বছৰ বছৰ ধৰি দেশখনক স্তব্ধ কৰি ৰাখিছিল আৰু পেৰেষ্ট্ৰইকা সংস্কাৰে সমস্যাটোক আৰু অধিক ভয়াৱহ কৰি তোলাৰ কামহে কৰিছিল। মজুৰি বৃদ্ধিৰ সহায়ত ধন ছপা কৰা হৈছিল, যিয়ে মুদ্ৰাস্ফীতিৰ সৰ্পিল গতিত ইন্ধন যোগাইছিল। বিত্তীয় নীতিৰ অপব্যৱস্থাপনাই দেশখনক বাহ্যিক কাৰকৰ প্ৰতি দুৰ্বল কৰি তুলিছিল আৰু তেলৰ মূল্য তীব্ৰভাৱে হ্ৰাস পোৱাৰ ফলত ছোভিয়েট অৰ্থনীতিক ঠেংৰ তললৈ নামি আহিছিল। ১৯৭০ আৰু ৮০ চনৰ ভিতৰত ছোভিয়েট সংঘই তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ দৰে শক্তি সম্পদৰ বিশ্বৰ অন্যতম শীৰ্ষ উৎপাদক হিচাপে স্থান লাভ কৰিছিল আৰু সেই সামগ্ৰীসমূহৰ ৰপ্তানিয়ে বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ কমাণ্ড অৰ্থনীতিক সহায় কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল । ১৯৮০ চনত যেতিয়া তেল প্ৰতি বেৰেলত ১২০ ডলাৰৰ পৰা ১৯৮৬ চনৰ মাৰ্চ মাহত ২৪ ডলাৰলৈ হ্ৰাস পালে, তেতিয়া বাহ্যিক পুঁজিৰ এই গুৰুত্বপূৰ্ণ জীৱনৰেখা শুকাই গ’ল। ১৯৯০ চনৰ আগষ্ট মাহত ইৰাকে কুৱেইট আক্ৰমণ কৰাৰ পিছত তেলৰ মূল্য সাময়িকভাৱে বৃদ্ধি পাইছিল যদিও সেই সময়লৈকে ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ পতনৰ কাম ভালদৰে আৰম্ভ হৈছিল।

সামৰিক কাৰক

ৰ'নাল্ড ৰেগানৰ ৰাষ্ট্ৰপতিত্ব আৰু কৌশলগত প্ৰতিৰক্ষা পদক্ষেপৰ দৰে প্ৰস্তাৱৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই ছোভিয়েটৰ প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় নাটকীয়ভাৱে ত্বৰান্বিত হোৱা বুলি বহুলভাৱে প্ৰচলিত বিশ্বাস । আচলতে ছোভিয়েট সামৰিক বাজেট অন্ততঃ ১৯৭০ চনৰ আৰম্ভণিৰ পৰাই উৰ্ধমুখী ধাৰা আছিল যদিও কঠিন সংখ্যাৰ সন্দৰ্ভত পশ্চিমীয়া বিশ্লেষকসকলৰ হাতত উত্তম অনুমান বাকী আছিল। বাহিৰৰ অনুমান অনুসৰি ছোভিয়েট সামৰিক ব্যয় জিডিপিৰ ১০ৰ পৰা ২০ শতাংশৰ ভিতৰত আছিল আৰু, আনকি ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ ভিতৰতো, সঠিক হিচাপ প্ৰস্তুত কৰাটো কঠিন আছিল কাৰণ সামৰিক বাজেটত বিভিন্ন চৰকাৰী মন্ত্ৰালয় জড়িত আছিল, প্ৰত্যেকৰে নিজস্ব প্ৰতিযোগী স্বাৰ্থ আছিল। কিন্তু নিশ্চিতভাৱে ক’ব পৰা কথাটো হ’ল যে সামৰিক ব্যয় সামগ্ৰিক অৰ্থনৈতিক ধাৰাসমূহৰ প্ৰতি ধাৰাবাহিকভাৱে অজ্ঞান আছিল : ছোভিয়েট অৰ্থনীতি পিছ পৰি থকাৰ সময়তো সামৰিক বাহিনীৰ ধন ভালদৰে চলি থাকিল। ইয়াৰ উপৰিও গৱেষণা আৰু বিকাশৰ প্ৰতিভাৰ ক্ষেত্ৰত সামৰিক বাহিনীয়ে অগ্ৰাধিকাৰ লাভ কৰিছিল । গৰ্বাচেভৰ বজাৰ অৰ্থনীতিলৈ আংশিক পৰিৱৰ্তনক সমৰ্থন কৰিব পৰা প্ৰযুক্তিগত উদ্ভাৱক আৰু হ’বলগীয়া উদ্যোগীসকলক ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে প্ৰতিৰক্ষা উদ্যোগলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল।

আফগানিস্তান

বাজেটৰ বিষয়ৰ উপৰিও আফগানিস্তানত ছোভিয়েটৰ জড়িততা (১৯৭৯–৮৯) ইউ এছ এছ আৰ বিভাজনৰ এটা মূল সামৰিক কাৰক আছিল দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত নিজৰ ভূমিকাৰ বাবে সিংহ হিচাপে পৰিগণিত হোৱা ছোভিয়েট সেনা আৰু হাংগেৰিয়ান বিপ্লৱ আৰু প্ৰাগ বসন্তৰ দমনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আহিলা , সাম্ৰাজ্যৰ কবৰস্থান নামেৰে জনাজাত অঞ্চল এটাৰ এটা বোকাত সোমাই পৰিছিল । ১০ বছৰীয়া এই দখলত ছোভিয়েট সৈন্যই অংশগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু প্ৰায় ১৫,০০০ লোক নিহত হৈছিল আৰু আৰু হাজাৰ হাজাৰ লোক আহত হৈছিল। এক মিলিয়নতকৈ অধিক আফগান—বেছিভাগেই সাধাৰণ নাগৰিক—নিহত হয় আৰু যুদ্ধৰ ফলত কমেও ৪০ লাখ লোক বাহ্যিকভাৱে স্থানচ্যুত হয়। শীতল যুদ্ধৰ সময়ত হিটলাৰক পৰাস্ত কৰি মতানৈক্যক চেপি ধৰা সেনাই আমেৰিকাৰ পৃষ্ঠৰ পৰা বায়ুলৈ

ক্ষেপণাস্ত্ৰৰে সজ্জিত মুজাহিদীনৰ দ্বাৰা নিজকে হতাশ কৰি তুলিছিল । চৰকাৰে যেতিয়ালৈকে সংবাদ মাধ্যমক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল, তেতিয়ালৈকে আফগানিস্তানৰ যুদ্ধৰ বিষয়ে মতানৈক্য নিস্তব্ধ হৈ আছিল যদিও গ্লাছনষ্টে ব্যাপক যুদ্ধ ক্লান্তিৰ কণ্ঠস্বৰ হোৱাৰ দুৱাৰ মুকলি কৰি দিছিল । গৰ্বাচেভৰ সংস্কাৰ প্ৰচেষ্টাৰ একক আটাইতকৈ শক্তিশালী বিৰোধী সেনাই আফগানিস্তানৰ অচলাৱস্থাৰ ফলত নিজকে পিছ ভৰিৰে থিয় কৰাইছিল আৰু পেৰেষ্ট্ৰইকাৰ অগ্ৰগতি নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত যিমানখিনি লিভাৰেজ আছিল সিমানেই হেৰুৱাই পেলাইছিল। ছোভিয়েট গণৰাজ্যসমূহত আফগানচি (আফগান সংঘাতৰ প্ৰবীণ) সকলে মস্কোৰ যুদ্ধ বুলি ধৰাৰ বিৰুদ্ধে আন্দোলন কৰিছিল । মধ্য এছিয়াৰ গণৰাজ্যৰ বহু সৈন্যই ৰাছিয়ানতকৈ আফগানসকলৰ সৈতে অধিক ঘনিষ্ঠ জাতিগত আৰু ধৰ্মীয় সম্পৰ্ক অনুভৱ কৰিছিল আৰু প্ৰতিবাদ ব্যাপক আছিল। ইউৰোপীয় গণৰাজ্যসমূহত মস্কোৰ সৈতে হোৱা বিভাজন আৰু অধিক নাটকীয় আছিল। ইউক্ৰেইনত যুদ্ধ বিৰোধী বিক্ষোভৰ সূচনা হয় , আনহাতে বাল্টিক গণৰাজ্যৰ বিৰোধী বাহিনীয়ে আফগানিস্তানৰ যুদ্ধক ৰাছিয়াই নিজৰ দেশ দখলৰ চশমাৰে চাইছিল। ইয়াৰ ফলত বিচ্ছিন্নতাবাদী আন্দোলনসমূহক ইন্ধন যোগাইছিল যিবোৰে ১৯৯০ চনত তিনিওখন বাল্টিক ৰাষ্ট্ৰই স্বাধীনতা ঘোষণা কৰিবলৈ বহুলাংশে নিয়ন্ত্ৰণহীনভাৱে আগবাঢ়িছিল।

সামাজিক কাৰক

১৯৯০ চনৰ ৩১ জানুৱাৰীত মস্কোত মেকড’নাল্ডছে প্ৰথমখন ৰেষ্টুৰেণ্ট মুকলি কৰে। পুষ্কিন চৌহদৰ গোল্ডেন আৰ্চৰ ছবিখন পশ্চিমীয়া পুঁজিবাদৰ জয় যেন লাগিছিল আৰু গ্ৰাহকে বিগ মেকৰ প্ৰথম সোৱাদৰ বাবে ব্লকটোৰ চাৰিওফালে শাৰী পাতিছিল ৷ কিন্তু ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ শেষৰ বছৰবোৰত এনে প্ৰদৰ্শন অস্বাভাৱিক নাছিল; উদাৰবাদী বাতৰি কাকতৰ ৰাতিপুৱাৰ সংস্কৰণৰ বাবেও মাস্কোভিসকলে ঠিক তেনেদৰেই শাৰী পাতিছিল। গ্লাছনষ্টে সঁচাকৈয়ে নতুন ধাৰণা, ধাৰণা আৰু অভিজ্ঞতাৰ হুলস্থুলৰ সূচনা কৰিছিল আৰু ছোভিয়েট নাগৰিকসকলে সেইবোৰ অন্বেষণ কৰিবলৈ আগ্ৰহী আছিল—সেয়াত আগশাৰীৰ ৰাজনৈতিক দাৰ্শনিকসকলৰ পৰা গণতন্ত্ৰীকৰণৰ বিষয়ে ৰচনা গ্ৰহণ কৰাটো জড়িত হওক বা পশ্চিমীয়া শৈলীৰ ফাষ্ট ফুডৰ জৰিয়তে বজাৰ অৰ্থনীতিত ভৰিৰ আঙুলি এটা ডুবাই ৰখাটো জড়িত হওক । ১৯৮৪ চনত এডুয়াৰ্ড শ্বেভাৰ্ডনাজে গৰ্বাচেভক কৈছিল , “সকলো পচি গৈছে। ইয়াক সলনি কৰিব লাগিব।” অনুভৱটো কোনো অস্বাভাৱিক নাছিল। ছোভিয়েট ৰাষ্ট্ৰৰ ব্যাপক দুৰ্নীতিৰ প্ৰতি ছোভিয়েট জনসাধাৰণ বিতৃষ্ণাত ভুগিছিল । গ্লাছনষ্ট আৰু পেৰেষ্ট্ৰইকাৰ সৈতে গৰ্বাচেভৰ লক্ষ্য ছোভিয়েট মনোভাৱৰ ৰূপান্তৰতকৈ কম নাছিল, ছোভিয়েট শাসন আৰু ইয়াৰ জনসাধাৰণৰ মাজত এক নতুন চুক্তি। গৰ্বাচেভৰ মুখ্য উপদেষ্টা আলেকজেণ্ডাৰ ইয়াকোভলেভে তেওঁলোকৰ সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানৰ বিষয়ে বৰ্ণনা কৰি কয় যে, "আজিৰ মূল বিষয়টো কেৱল অৰ্থনীতি নহয়। এইটো কেৱল প্ৰক্ৰিয়াটোৰ বস্তুগত দিশ। বিষয়টোৰ হৃদয় ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত...আৰু মানুহৰ সৈতে ইয়াৰ সম্পৰ্ক।" শেষত নতুনকৈ ক্ষমতাশালী নাগৰিক আৰু ধ্বংসপ্ৰাপ্ত বিশ্বাসযোগ্যতা থকা ছোভিয়েট ৰাষ্ট্ৰৰ মাজৰ উত্তেজনা অতিক্ৰম কৰিব নোৱাৰাকৈয়ে বেছি বুলি প্ৰমাণিত হ’ল আৰু কমিউনিষ্ট কঠোৰপন্থীসকলৰ শেষৰটো হাঁহি উঠা অভ্যুত্থানৰ প্ৰচেষ্টাই ছোভিয়েট ইউনিয়নক ছিন্নভিন্ন কৰি পেলালে।

নিউক্লিয়াৰ কাৰক

গোটেই শীতল যুদ্ধৰ সময়ছোৱাত ছোভিয়েট ইউনিয়ন আৰু আমেৰিকাই পাৰস্পৰিক পাৰমাণৱিক ধ্বংসৰ প্ৰান্তত লৰচৰ কৰিছিল। কিন্তু কমসংখ্যকেহে বিবেচনা কৰা কথাটো আছিল যে অসামৰিক পাৰমাণৱিক উদ্যোগৰ সৈতে জড়িত এটা কাণ্ডই ছোভিয়েট ইউনিয়নক তললৈ নমাই আনিব । ১৯৮৬ চনৰ ২৬ এপ্ৰিলত প্ৰিপ’য়াটৰ (বৰ্তমান ইউক্ৰেইনত) চেৰ্নোবিল বিদ্যুৎ কেন্দ্ৰৰ ইউনিট ৪ ৰিয়েক্টৰটো বিস্ফোৰণ ঘটিছিল। বিস্ফোৰণ আৰু তাৰ পিছৰ জুইৰ ফলত হিৰোচিমাত নিক্ষেপ কৰা পাৰমাণৱিক বোমাৰ তুলনাত ৪০০ গুণতকৈ অধিক পৰিমাণৰ তেজস্ক্রিয় ফলন মুক্ত হয় ৷ দুৰ্যোগৰ প্ৰতি আনুষ্ঠানিক সঁহাৰি গৰ্বাচেভৰ মুকলি মনৰ মতবাদৰ পৰীক্ষা হ’ব আৰু সেই ক্ষেত্ৰত গ্লাছনষ্টক মাৰাত্মকভাৱে অভাৱী বুলি পোৱা যাব। কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ বিষয়াসকলে দুৰ্যোগৰ ভয়াৱহতাৰ তথ্য দমন কৰিবলৈ ক্ষীপ্ৰতাৰে কাম কৰিছিল, ইমান দূৰলৈকে গৈছিল যে বিকিৰণৰ সংস্পৰ্শলৈ অহাৰ আশংকা জনা সত্ত্বেও ক্ষতিগ্ৰস্ত অঞ্চলত মে’ দিৱসৰ পেৰেড আৰু উদযাপন পৰিকল্পনা অনুসৰি আগবাঢ়িব লাগে। বতাহৰ দ্বাৰা পৰিবহণ কৰা তেজস্ক্রিয়তাৰ বিপজ্জনকভাৱে উচ্চ মাত্ৰাৰ বিষয়ে পশ্চিমীয়া বাতৰিসমূহক গুজৱ বুলি উলাই কৰা হৈছিল, আনহাতে এপাৰাচিকসকলে বিজ্ঞানৰ শ্ৰেণীকোঠাৰ পৰা নিৰৱে গেইগাৰ কাউণ্টাৰ সংগ্ৰহ কৰিছিল। অৱশেষত ৪ মে’ত শ্ৰমিকসকলে ৰেডিয়চন লিক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হয় যদিও দুৰ্যোগৰ ১৮ দিনৰ পাছত ১৪ মে’লৈকে গৰ্বাচেভে জনসাধাৰণৰ আগত কোনো আনুষ্ঠানিক বিবৃতি প্ৰকাশ কৰা নাছিল। তেওঁ চেৰ্নোবিলৰ কাণ্ডক “দুৰ্ভাগ্য” বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল আৰু পশ্চিমীয়া সংবাদ মাধ্যমৰ কভাৰেজক “দুৰ্ভাগ্যজনক মিছা”ৰ “অতি অনৈতিক অভিযান” বুলি স্তম্ভ কৰিছিল। সময়ৰ লগে লগে কমিউনিষ্ট পাৰ্টিৰ অপপ্ৰচাৰ দূষণ অঞ্চলত থকাসকলৰ দৈনন্দিন অভিজ্ঞতাৰ সৈতে ক্ৰমান্বয়ে বিৰোধী হৈ পৰিছিল যিসকলে ৰেডিয়চন বিষক্ৰিয়াৰ শাৰীৰিক প্ৰভাৱৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিছিল । ছোভিয়েট ব্যৱস্থাৰ ওপৰত যি আস্থা বাকী আছিল, সেয়া ছিন্নভিন্ন হৈ পৰিছিল। দশক দশক পিছত গৰ্বাচেভে দুৰ্যোগৰ বৰ্ষপূৰ্তি উপলক্ষে এইদৰে কয় যে, “মোৰ পেৰেষ্ট্ৰইকা উৎক্ষেপণতকৈও অধিক, হয়তো পাঁচ বছৰৰ পাছত ছোভিয়েট সংঘৰ পতনৰ প্ৰকৃত কাৰণ আছিল।”

উপসংহাৰ

১৯৮৮ চনৰ পৰা ১৯৯১ চনৰ ভিতৰত ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজন ঘটে।তাৰ পিছত ইউ এছ এছ আৰৰ ৰাজনৈতিক, অৰ্থনৈতিক আৰু জাতিগত বিভাজনৰ ফলত ছোভিয়েট সংঘৰ সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে অস্তিত্বৰ অন্ত পৰে। প্ৰাক্তন সাধাৰণ সম্পাদক মিখাইল গৰ্বাচেভে ছোভিয়েট ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক গাঁথনিসমূহ অভাৰহ’ল কৰাৰ লক্ষ্য লৈছিল। 

দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত জাৰ্মানী কমিউনিষ্ট ইউ এছ এছ আৰ আৰু পুঁজিবাদী পশ্চিমৰ মাজত বিভক্ত হৈছিল। বাৰ্লিনৰ দেৱালৰ পতনৰ ফলত এনে এক ধাৰাবাহিক পৰিঘটনা আৰম্ভ হয় যাৰ ফলত ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজন ঘটে। অৰ্থনৈতিক দুৰ্বলতা, ৰাজনৈতিক হঠকাৰীতা আৰু জাতীয়তাবাদৰ বৃদ্ধিয়েই আছিল ছোভিয়েট সংঘৰ বিভাজন বা ইউ এছ এছ আৰৰ বিভাজনৰ কাৰণ।

সহায়কঃ মোৰ এই প্রকল্পটি প্ৰস্তুত কৰিবলৈ মই কেইবাপ্রকাৰৰ সহায় লবলগীয়া হ’ল যেনে —

১।‌ ইন্টাৰনেট

২। পাঠ্যপুথি 

৩।‌ edunation19